Booking.com hakkında alınan ihtiyati tedbir kararının pek çok yönü var. Bu denklemdeki herhangi bir parametreyi atlarsak kararı doğru okuyabileceğimizi sanmıyorum. Dolayısıyla derinlemesine bir analiz yapmak gerektiğini düşünüyorum.
Booking.com Pazarda Olmazsa Kim Kaybeder?
Son üç aylık trafik verisine bakıldığında Türkiye trafiğinin %1-2 seviyesinde olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla kaba bir yakınsama ile ciro kaybının kendi cirosuna oranla bu seviyede olduğunu varsayabiliriz. Ancak Türkiye ekonomisine zararı çok daha derin olacaktır. Neden mi?
Türkiye’de hizmet vermekte olan irili ufaklı bir çok tesis(siz buna otel, hotel, motel, pansiyon ne isterseniz diyebilirsiniz) cirosunun çok büyük kısmını Booking.com’dan sağlıyor. Dünya için Expedia’dan sonra gelse de Türkiye’de tatilin ilk arandığı platform oluyor. Tatil Booking.com’dan almayan tüketici bile otelin Booking sayfasını ziyaret edip, fotoğraflarına, yorumlarına mutlaka göz atıyor.
Bu Tedbirin Sebebi Nedir?
TURSAB’ın kendisine bağlı bütün kuruluşlar için gerçekleştirilmesini zorunlu tuttuğu şartların hiçbirisini Booking.com yerine getirmiyor. Çünkü Booking.com TURSAB üyesi bir acenta değil. Ancak oda satışı yapıyor. Yani aslında bu nokta yerel rekabeti sarstığı temel nokta. Bu neden önemli? Şöyle bir kaç örnekle açıklamak gerekirse: TURSAB der ki; reklamlarında “en uygun fiyatlar”, “en düşük fiyat garantisi” gibi slogan ve metinleri kullanamaz, Booking yıllardır kullanıyor. Ülkemizde neredeyse her yıl bir tur operatörü dolandırıcılık ve sahte rezervasyonlarla halkı mağdur ediyor. Bugün eğer Booking.com’dan yapılan bir rezervasyonla ilgli problem olursa, buna müdahale etmesi beklenen TURSAB’ın yapabileceği neredeyse hiçbir şey yok. Yani bu durumda TURSAB’ın yerel kurallar çerçevesinde haklılık payı var. Booking.com de haklı, çünkü üyesi olmadığı bir kuluşun normal olarak kurallarını da tanımıyor. TURSAB da diyor ki sen bu ülkede iş yapacaksan beni tanımak zorundasın. Tabi bir de işin vergi boyutu var. Booking.com kazancını vergilendirmediği için aslında vergi veren şirketlere karşı rekabet avantajı elde etmiş oluyor.
Yükselen Hollanda Düşmanlığının Etkisi Var Mıdır?
Var gibi görünse de aslında konunun başlangıcı 2015 senesine kadar gidiyor. Yani konunun çıkış noktası olarak bağlantısı yok gibi görünüyor. Ancak karar bağlamında etkisi olabileceği konuşuluyor.
Asıl Suçlu Kim?
2005’ten bu yana bağıra bağıra gelen Booking.com’un bu yükselişini, yaptıklarını takip etmeden sanki bir günde oluşmuş ve büyümüş gibi düşünmek saçmalık olur. Booking’in yükselişi süresince, onlar kadar kaliteli iş modeli yürütmeyi becerebilen, son kullanıcıya kalmak istediği tesislerle ilgili eksiksiz bilgi sunan, otelci tarafında bağımlılık ve zorunluluk haline geldiği noktada 70 milyonluk ülkeden bir tane Booking.com çıkaramamamız ülke olarak kaybımızdır. Benzer ya da aynı modeli uygulamaya çalışan markalarımız var. Ancak kaçı uluslararası alanda kullanılabiliyor, tanınıyor derseniz cevabı kendiniz verebilirsiniz.
Bir diğer can yakıcı nokta da Türkiye’de ticari olarak iş yapabilme zorluğudur. O kadar çok yönetmelik, yasa gibi regulasyon, bağlı bulunan kuruluş, birlik, oda, bakanlık gibi bürokrasiyi iş yapmanın önünde tutan sistemlerimiz var ki sadece turizm değil, bütün sektörlerde girişimciliğin önü tıkanabiliyor.
Bundan Sonra Ne Olacak?
Booking.com’un TURSAB’ın koşullarını kabul ederek Türkiye’de muhatap bulundurması gerekecek. Tabi bu aynı zamanda sitelerinin alt kısmında “TURSAB Seyahat Meleği” gibi güven için 1990 modeli akreditasyon görseli koyması gerekecek örneğin. Booking.com bunu yapacak mı hep birlikte göreceğiz. Kısa vadede tedbir kararı yerli acentalara ve tur operatörlere yarayabilir ancak Twitter erişim engelinden sonra Türkiye’deki Twitter aktif kullanıcı sayısının düşünürseniz Booking.com’un güçlenerek çıkacağını da varsayabiliriz. Pazarda Expedia gibi bir rakipleri olmadığından büyük medya yatırımlarıyla bulunmaları hala güç görünüyor, çünkü yerli olarak kendi yaptıkları iş modelinde önlerini kesebilecek yerli bir marka yok. Etstur, Jolly Tur gibi büyük grupların bu yolda ilerledikleri duyumlarını alıyoruz ancak uluslararası pazarda olmak yerli aktör olmaktan çok farklı deneyim olacaktır.
Sürekli bookingden rezervasyon yapan biri olarak bir kayıp olarak görüyorum. Özellikle motel ve pansiyonlar bu durumdan çok zarar edecekler. Hiçbir kullanıcı günümüz dünyasında tek tek farklı sitelerden otel araştırmak istemiyor. Buna ets vb tur şirketleri de dahil. Çoğu otelin de sayfasında fiyatlar bulunmuyor, çoğu motel ve pansiyonun internet sitesi bile yok! Buda ziyaretçilere farklı fiyat politikaları uygulanabileceği algısını güçlendiriyor(ki uygulanıyor). Ayrıca booking üzerinden yapılan rezervasyonun ödemesini otellere yapıyorsunuz, fatura kesildiğinden aslında vergi kayıpları bu noktada azalıyor(bir motelde, pansiyonda telefonla rez ile kalırsanız siz istemediğiniz sürece fatura kesmezler). Google adwords gibi düşünmek lazım! Onlar da Tr de ofisleri olmasına rağmen vergi ödemiyorlar, eğitimler vererek bizde yarar sağlıyoruz diyorlar. Dilerse firmalar bookingin aldığı komisyon bedelini faturalandırıp gidere atabilir. Türsab bugüne kadar bununla uğraşacağına bu tarz bir marketplace yapsaydı o zaman haklı derdik. Sen boş dur sonra tüketiciyi zarara sok.
Booking.com a alternatif bir site göremiyorum şuanda,adamlar tüm otelleri en ince ayrıntısına kadar inceliyor resimlerini koyuyor her türlü ayrıntıyı sitelerine ekliyorlar,Türsab napıyor böyle yararlı siteleri engellemeye ugraşıyor,Booking.com a alternatif bir site gösterirmisiniz bana
Neresinden bakarsanız bakın tutarlı bir tarafı yok. Ülkemizde hiçbir girişimin, hiçbir tutarlı inovatif fikrin çıkmamasının tek sebebi bu davranıştır. Daha iyisini üretemediğin herşeyi yasakla!!
İşin teknolojik kısmı bir yana, global dünyada gerçekten komik ve umursanmayacak bi ülke modeli çiziyoruz, bu karar bu ülke için kesinlikle bir utançtır.