Pazar nedir ve süpermarketlerden semt pazarlarına nasıl bir dönüş gerçekleşiyor sorularını bu makalemizde cevaplandıracağız.
Pazar Nedir?
Alıcı ve satıcıların bir araya geldikleri yer olarak tanımlanan pazarlar; tüketici pazarları, endüstriyel pazarlar ve uluslararası pazarlar olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Geçmiş dönemlerden bugüne kadar Asya’nın büyük bir kısmı ile Afrika’nın bazı bölümlerinde ve Latin Amerika’nın birçok kesiminde gelir seviyesi ortalamanın altında olanlar için periyodik olarak kurulan pazarlar oldukça büyük önem taşımaktadır. Bugün ise dünyanın gelişmiş ülkelerinde dahi pazarların yer aldığı görülmektedir.
Pazarlar insanların sosyal ilişkiler kurmalarını sağlarken bir yandan da ihtiyaçların karşılanmasını sağlamakta, yerleşim yeri merkezlerinin belirlenmesinde de önemli rol oynamaktadır. Bir yerde pazar kurulabilmesi için; konum, iklim, nüfus, ulaşım, ekonomik yapı ve değişen koşullara bağlı olarak değişen ihtiyaçlar gibi faktörlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bu faktörlerden konum, iklim ve nüfus pazarların kurulma zamanlarının ve sürekliliklerinin, çevrenin ekonomik yapısı ise ürünlerin tür ve miktarlarının belirleyicisidir. XIX. yy. ikinci yarısından itibaren modern tüketim kültürünün yerleşmesi ile geleneksel alışveriş ve tüketim anlayışı ile perakende sektöründe de önemli değişmeler gözlemlenmiştir. 1980’li yıllara gelindiğinde ise uluslararası markaların Türkiye’ye gelip hipermarket, süpermarket ve mağazalar açmalarıyla yeni bir anlayışa geçilmeye başlanmıştır.
Türkiye’de Pazar
2018 yılı sonu verilerine göre Türkiye’de 28.544 Süpermarket ve 18.622 İndirim Market bulunmaktadır.
Literatürde süpermarket; self-servis yöntemiyle nihai tüketiciye ürün sunan hizmet işletmeleri olarak tanımlanmaktadır. Kotler’e göre ise; genellikle büyük alanlarda düşük maliyet, düşük kar marjı ve yüksek iş hacmiyle, tüketicilerin yiyecek, temizlik ve benzeri ev gereçleri ihtiyacını toplu olarak self-servis hizmet yoluyla karşılamayı amaçlayan kuruluşlar olarak tanımlanmaktadır.
Artan nüfus, kişi başına düşen harcanabilir gelirdeki artış, çalışan kadın nüfusunun giderek artış göstermesi, teknolojik ve sosyal gelişmeler tüketicilerin zevklerinde, yaşam tarzlarında ve satınalma alışkanlıklarında değişimlere yol açmıştır. Bu değişimlerin başında ise satınalma gücü artan tüketicilerin satınalmada daha fazla kolaylık istemeleri ve alışveriş için daha az zaman ayırma istekleri gelmektedir.
Süpermarketlerden Semt Pazarına Dönüş
Ancak XX.yy. da yaşanan çeşitli teknolojik gelişmeler, sanayileşme ve nüfusun hızlı bir şekilde artması küresel ısınma, su kaynaklarının azalması ve çevre kirliliği gibi pek çok önemli sorunu da beraberinde getirmiştir. Bu sorunların en önemlilerinden bir tanesi de tarım alanlarının azalması sonucu tarımda üretimi artırmak amacıyla tarım kimyasallarının kullanımındaki artış sonucu elde edilen sağlıksız tarım ürünleri olmuştur. Bu durum tüm dünyada organik olarak adlandırılan tarım ürünlerine olan talebin giderek artmasına neden olmuştur. Bu nedenle tüketiciler organik ürünleri kolaylıkla temin edebilecekleri semt pazarlarına yeniden yönelmeye başlamış ve süpermarketlerden semt pazarlarına doğru bir dönüş yaşanmaya başlamıştır. Sahip olduğu pek çok avantajla birlikte semt pazarları etrafında yaşanan park sıkıntıları, kalabalık olması ve tatil günlerini dinlenerek değerlendirme tercihi gibi faktörler de dezavantajları oluşturmaktadır.
Yapılan çalışmalar, semt pazarlarından alışveriş yapanların artık yalnızca ekonomik durumu iyi olmayan tüketicilerin değil ekonomik durumu iyi olan tüketiciler de olduğunu göstermektedir. Ancak elbette ki tercih nedenleri farklılık göstermektedir. Ayrıca lokasyon ve park sorununun da ortadan kalkmasıyla semt pazarlarına olan ilgi daha da artacak ve kültürümüzde önemli bir yeri olan pazarlara dönüş hızlanacaktır.
