Pazarlama yapısı gereği birçok bilim dalı ile yakından ilişkili olan bir bilim. Bundan 15 yada 20 yıl kadar önce ülkemizde pazarlama tıp ile birleşecek ve bu yolla insanların nasıl satın aldıklarına dönük olarak tahminler yapılacak denilse herkes gülerdi ancak bugün geldiğimiz noktada pazarlamada tüketicinin kara kutusunu çözebilmek için fonksiyonel MR cihazları kullanılarak ve birçok başka deneyler yaparak insanların nasıl satın adlıkları noktasına deneyler gerçekleştiriliyor. Bu sayede hedef kitlemiz aslında nasıl hareket ediyor sorusuna cevap aranmaya çalışılıyor.
Pazarlanamaz bir şey var mıdır? Şeklinde sorusuna verilecek en net cevap sanıyorum hayırdır. Bugün artık pazarlamanın yan yana gelmediği herhangi bir yer yada durum kalmadı gibi.
Pazarlama ile turizm son derece birbirine yakın iki bilim dalı. Kentler bugün “marka kent” olmak için stratejik planlarını ve master planlarını hazırlıyorlar ki diğer şehirlere göre in plana çıksınlar ve söz konusu kente daha fazla insan gelebilsin. Porter’ın rekabet analizi çerçevesinde düşündüğünüzde farklılaştırma ve odaklanma stratejilerinin aslında kentlere uygulanması şeklinde kendisini göstermektedir.
İşletmeler kendilerini rakiplerinden farklılaştırmak için nasıl ki logolar, ikonlar tasarlıyor ise kentler de benzer şekilde kendilerine logolar, mottolar hazırlıyor. Her kent kendisini “farklılaştırmak” için birçok uygulama yapıyor.
Son yıllarda bu manada yapılan en dikkat çekici uygulamalardan bir tanesi de TV’nin renkli dünyasının en önemli donelerinden birisi olan diziler ve filmler. Dizi ve filmler tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ciddi şekilde izleniyorlar. Örneğin Diriliş dizisi yayınlandığı zaman nerede ise ülkemizde hayat duruyor.
1990’lı yılların sonlarına doğru Deli Yürek dizisi ile bizde de dizi ve filmlerin tüketiciler üzerindeki etkisi fark edilmeye başlandı. Öyle ki bir öğrencim boyu çok kısa olmasına rağmen Deli Yürek dizisi yayınını takip eden gün uzun bir pardösü ile okula geliyor idi. Yine Matrix serisi ile tüm dünyada Nokia 8110 telefonlarının satışları inanılmaz arttı. Benzer şekilde filmin ana oyuncusunun filmde taktığı gözlüğe benzer satışlarının rakamları da inanılmaz artmış idi.
2000’li yıllara geldiğimizde ise bu kez karşımıza Kurtlar Vadisi fenomeni çıktı. Bu dizi o hale geldi ki herkes kendisini bu dizinin yayınlanacağı gün ve saate göre programlar hale geldi. Polat Alemdar karakteri artık Türk tüketicisinin hayatında idi ve başta Siemens olmak üzere o dönem Polat’ı reklamlarında oynattı ve her iki taraf da bu durumun kazananı oldu.
Asmalı Konak dizisi ile de ülkemizde dizilerin turizme olan katkısını görür olduk. Diziyi izleyen herkes soluğu Kapadokya’da aldı. Bölgeye giden herkes mutlaka dizinin çekildiği konağı gördü ve rimellerden tutun tüm kozmetik ürünlerine, peri bacaları heykellerinden tutun da balon turlarına kadar herkes bu artıştan memnun idi. Buna benzer şekilde birçok dizi örneği mümkün.
Arka Sokaklar dizisinde Komiser Hüsnü’nün Safranbolu’ya sürülmesinden sonra Safranbolu’ya giden yerli/yabancı turist sayısında artış oldu. Tom Cruise’ın Son Samuray filminde ve Yüzüklerin Efendisi serisinde de benzer etkilere rastlamak mümkün.
Diziler bu manada o yöreye gelen yerli/yabancı turist sayısının artmasına ciddi şekilde etki ediyor. Diziler çekildikleri yörelere bu etkileri yaparken de doğaldır ki ciddi anlamda ciro elde ediyorlar.
Ülkemizde dizi endüstrisinde 2015 yılında yapımcıların en fazla gelir ettiği ilk 5 şu şekilde sıralanmaktadır.
- Ay Yapım; Karadayı, Kara Para Aşk, Med Cezir, Kurt Seyit ve Şura İstanbul ve Beş Kardeş dizilerini yapmış ve bu dizilerin karşılığında 92.538.600 TL ciro elde etmiştir.
- Focus Film; Alın Yazım, Aşkın Bedeli, Beni Affet, Deniz Yıldızı, Unutma Beni, Hayat Ağacı dizilerinden 82.200.000 TL ciro elde edilmiştir.
- Pana Film; Kurtlar Vadisi Pusu ve Kara Kutu dizilerinden 48.067.900 TL ciro elde etmiştir.
- Gold Film; Güzel Köylü, Asla Vazgeçmem, Emanet ve Urfalıyam Ezelden dizilerinden 50.617.400 TL ciro elde edilmiştir.
- Erler Film; Arka Sokaklar, Küçük Ağa, Aşktan Kaçılmaz ve Roman Havası dizilerinden 36.728.000 TL ciro elde etmiştir.
Ülkemiz açısından turizm sektörü değerlendirildiğinde sektör son 1-2 yıldır çok kötü günler geçiriyor. Bu durumun önüne geçilebilmesi için ise ciddi şekilde algı çalışması yapılması gerekiyor. Türk dizileri bu manada son derece önemli bir role sahip olacakmış gibi görünüyor. Zira diziler ülkemiz ihracat ürünleri içerisinde önemli paylar almaya başladı.
2016 yılı verilerine göre; Türk dizileri, Arjantin, Bolivya, Şili, Kolombiya, Uruguay, Panama, Brezilya, Ekvator, Paraguay, Peru, Meksika, ABD, Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nikaragua, Dominik Cumhuriyeti, Afganistan, Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Bosna Hersek, Bruney Sultanlığı, Bulgaristan, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Çin, Endonezya, Estonya, Fas, Gürcistan, Hırvatistan, Irak, İran, İsveç, İsviçre, Japonya, Karadağ, Katar, Kazakistan, Güney Kore, Kosova, Kuveyt, Letonya, Libya, Litvanya, Lübnan, Macaristan, Makedonya, Malezya, Mısır, Özbekistan, Pakistan, Romanya, Rusya, Slovakya, Slovenya, Tayland, Tayvan, Tunus, Ukrayna, Umman, Ürdün, Vietnam, Yemen ve Yunanistan olmak üzere yaklaşık yetmiş ülkeye ihraç edilmektedir.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre, işitsel-görsel eser ihracatı dünyada yüzde 4.54 büyürken Türkiye’de bu oran yüzde 25.98’tir. Türk dizileri Balkanlar’dan Ortadoğu ve Orta Asya’ya kadar geniş coğrafyada “prime-time” da önemli bir orana sahiptir.
Tüm bunları beraber düşündüğümüzde ülkemizin turizm gelirlerinin artırılmasına yönelik olarak da diziler ve filmler önemli roller üstlenecek. Bunun için ülkemizin her yanının dizi ve film platosu olması ümidiyle.
