Sosyal medya heryerde! Ve dolayısıyla da doğal olarak pazarlamanın herşeyi haline gelmeye başladı. Daha da önemlisi, artık bir “iş kolu” haline gelmeye başladı. Hem de sadece kurumlar için değil, bireyler için de…
Bu yazıda sizle çok güzel bir araştırmanın sonuçlarını paylaşacağım. Sosyal medyada “influencer marketing” diye bir gerçeğimiz var artık. Hem de İş Bankası dahil olmak üzere çeştili büyük kurumların da sıklıkla kullandığı bir sistem. Ama bugün dikkatinizi bunu yapan çok daha farklı bir kesime çekeceğim.
“Instagram anneleri” !
Bugün sosyal medyada tahmin ettiğinizden çok daha fazla anne aynı zamanda influencer. Yani her birinin kendine has takipçi kitlesi var. Çocuk bakmayı bir tam zamanlı iş olmasının yanında bir de bu yönü ile kullanıyorlar ve pek çok anneye ilham oluyorlar. Peki bunun “pro ve cons”, yani Türkçeleştirelim, artı ve eksi yanları neler? Bugünkü dünyada gerçekten instagram anneleri neler yaşıyor ve bu sistem göründüğü kadar gerçeği yansıtıyor mu?
2021 yılında tamamlanan bir araştırma gösteriyorki, İnstagram anneleri gerçekten zannettiğimizden çok daha büyük bir etki alanına sahip. Son 2-3 yılda insta-mom olarak ortaya çıkan bir kitle var. Bu kitle içinde gerçekten çok faydalı ve güzel şeyler paylaşanlar olduğu kadar, kendi uzmanlık alanı olmasa da paylaşım yapıp çok fazla etki alanı oluşturabilenler var.
Araştırma, İnsta mom olarak bilinen ve kendi sosyal medya hesapları olan annelerin hem annelik olarak hem de satın alma davranışı olarak takipçileri nasıl etkilediğini sorguluyor. Türkiye’de hedef kitlesi 200bin üzerinde olan ilk 10 influencer’ın seçildiği ve alışveriş alışkanlıklarımızı etkileyen belirli bir tarih aralığında bu insanların paylaşımlarının incelendiği araştırma Kozinetz’in netnografi yöntemi kullanılarak bulguların derlendiği araştırma 30 tane anne ve 5 tane anne-çocuk alanında çalışan uzman ile yapılan derinlemesine mülakatla desteklenmiş.
SOSYAL PROFİLİN TAKİPÇİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Takip eden-takip edilen ilişkisine de değinen, sosyal profilin takip alışkanlığı üzerindeki etkisini de sorgulayan araştırma gösteriyor ki, insanlar bu alanda da sosyal profili kendisine benzeyen, kendisini yakın hissettiği insanları takip ediyor. Örneğin memur bir anne otel sahibi bir anneyi takip etmiyor, kendi gibi olanı seçiyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri de, takip ettiği profilin kendisinde uyandırdığı duygu durumu olarak ortaya çıkıyor. Yani sosyo ekonomik olarak kendinden üstte bir anneyi takip ettiğinde takipçi de yetersizlik ve eksik hissetme hissi ortaya çıkıyor. Aynı şekilde annelerin takip davranışı dönemsel olarak da değişebiliyor. Yeni doğum yapmış anneler kendileri gibi küçük bebeği olanları takip ederken, daha büyük yaşa doğru bu profil de esneme gösteriyor.
TAKİPLEŞMENİN ANNELİK ÜZERİNDEKİ HİSSİ
Bulgular da gösteriyor ki annelik kendi içinde zıtlıklara sahip olan bir his. Anneliği yaşarken bencil ya da fazla fedakar, bağımlı ya da bağımsız, başarı ya da başarısızlık hissi ön planda doğal ya da doğal olmayan hisler devrede olabiliyor. Instamomların çoğu sayfalarında daha pembe tablolar çizerken, durum gerçek hayatta bundan biraz daha farklı olabiliyor. Yani sosyal medyada gördüğünüz o fazla fedakar, başarılı, doğultan anne gibi temalar, gerçek hayatta yaşanırken oldukça inişli çıkışlı duygulara gebe olabiliyor. Sadece biz pembe tabloyu görüyoruz. Annelerle birebir görüşüldüğünde ortaya çıkıyorki, annelik süreci inişli çıkışlı bir süreç; hatta bazı anneler bu görünen-gerçekte olan iki ayrı gerçekliğin farkını bilse bile, kendilerini zaman zaman o pembe tablolardaki instamomlar gibi olmadıkları için eksik hissedebiliyorlar.
SATIN ALMA VE TÜKETİM DAVRANIŞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Maksimum influencer etkisi bu alanda görülüyor. İnstamom annelerinin profilinde paylaşılan linklerden en azından bir tanesi kesinlikle takipçi anne tarafından da satın alınıyor. “Onda varsa güzeldir, ben de alayım” hissiyatı oluşuyor. Çocuklar özdeşleştiriliyor ve onun çocuğunda varsa benimkinde de olmalı duygusu oluşuyor. Aslında bu sayede büyük bir kıyas ortamı da oluşturuluyor ve döngüsel olarak internet pazarı da büyüyor, markalar influencer kişiliklere yatırımlarını sürdürüyor. Yani influencer marketing kavramının instamomlar söz konusu olduğunda takipçi kitlenin satın alma davranışında etkisi beklenilenden de büyük.
DENEYİM PAYLAŞIMI ÜZERİNE ETKİSİ
Instamom tabiiki bir deneyim paylaşım sistemi aynı zamanda. Sadece satın alma davranışları değil, aynı zamanda kullanılan ve deneyimlenen hizmetler de paylaşılıyor. Örneğin sağlık sorunları, hastane veya doktor isimleri gibi. Bu durum çok da fazla onaylanılan bir durum olarak gözükmüyor. Hatta bunu yanlış bulanlar da var. Çünkü her çocuk ayrı ve bireysel deneyimlerden geçiyor, bünyeleri, yapıları vs. çok farklı olabiliyor. Ayrıca gelen eleştirilerden biri de, bu tarz bilgilerin paylaşılıyor olmasına karşılık, evde bakıcısı olan bir instagram annesinin herşeyi kendi yapıyormuş gibi paylaşmasına yönelik… Yani ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol talebi var.
KARANLIK YANLARI NELER
Elbette bu durumun bir para kazanma aracı haline dönüşmesi bir sorgulama sebebi. Sonuçta çocukların sosyal medyada paylaşılması konusunda eleştirel olan pek çok görüş de var. Ki kısmen ben de bu duruma katılıyorum. Ama eğer doğru kullanılırsa ciddi bir sosyal farkındalık ve besleme ortamı yaratabilmesi de çok olası. O nedenle en önemlisi bilinçli annelerin bu işi yapıyor olması.
Özetle, günümüz gerçeği olan sosyal medya artık anneleri de sarmış durumda, dahası bir sarmal halinde büyüyor ve etkileşimler tahmin ettiğimizden daha büyük kelebek etkilerine yol açıyor. Doğru ve bilinçli kullanılması da bir o kadar önemli hale geliyor.
Bu güzel araştırmanın sahibi Dr. Ece Çam İpekoğlu’nu gönülden kutluyor, paylaşımları ve verdiği bilgiler için teşekkür ediyorum. Araştırmanın tümüne ulusal tez merkezinden yazar adı veya tez adı ile ulaşabilirsiniz.
TEZ ADI: Exploring the effect of social media influencers on buyer decision process in context of insta-moms (Instagram anneleri bağlamında sosyal medya fenomenlerinin tüketici karar alma sürecine etkileri üzerine inceleme)
YAZAR ADI: ECE İPEKOĞLU
