Black Mirror Çin ‘de tüm detayları ile gerçekleşecek mi?
Geçtiğimiz aylarda Çin’de geliştirilmeye başlandığı ve 2020 yılında devlet tarafından bütün ülkede zorunlu hale getirileceği duyurulan ‘Sosyal Kredi Sistemi’ akıllara Charlie Brooker’ın kurguladığı Black Mirror dizisinin 3. sezon 1. bölümü olan ‘Nosedive’ ı getiriyor.
Black Mirror Nosedive’in Kurgusu
Öncelikle diziyi izlememiş veya duymamış kişiler için açıklayacak olursak dizinin bu bölümünde genç bir kadın olan Lacie, insanların birbirlerini telefondaki bir uygulama üzerinden derecelendirdiği bir distopyada yaşamaktadır. Bu nedenle insanlar birbirlerine karşı aşırı pozitif davranıp tam puan almaya çalışmaktadır. Neticesinde toplum tarafından beğenilmeyen insanlar, düşük puan alarak düşük puanla derecelendirilmekte ve toplumsal statüde değer kaybetmektedirler. En yüksek puan 5 olan sistemde baş rol karakterimiz 4.2 puana sahiptir. Lüks bir ev almak isteyen Lacie, kredi kullanmak ister ancak 4.5 puanın altında olan kişilere kredi verilmemektedir. Derecesini 4.5 puana çıkarmaya çalışan Lacie, eski kolejinden arkadaşı olan ve toplum tarafından çokça beğenilen, 4.9 puana sahip olan Naomie’ye yakınlaşmak ve onun yüksek puanlara sahip çevresinden puan almayı planlar ama işler Lacie’nin istediği gibi gitmez.
Çin’in Sosyal Kredi Sistemi Nedir?
Çin’in Jiangsu eyaletinde 8 yıldan beri test edilen uygulama 2020 yılında yasal olarak ilk kez Çin’in tamamında yürürlüğe geçecek. Bu sistem tıpkı ‘Nosedive’ gibi vatandaşları kişilik özelliklerine, toplumsal davranışlarına, diğer insanlarla ilişkilerine, finansal durumlarına ve sosyal statüleri gibi birçok etkene bağlı olarak sınıflandıracak.
Tabi bu derecelendirme ve sınıflandırma toplumun kendi arasında belirlenemeyecek ve derecelendirme devlet tarafından kişiye uygulanacak. Vatandaş sahip olduğu puana göre bazı haklara sahip olurken bazı haklara erişemeyecek. Her ne kadar Çin hükümeti tarafından ” toplumsal güvenliği ve dürüstlük seviyesini artırmak” adına yapıldığı söylese de bu sistemin 1.4 milyar nüfusa sahip olan bu ülkedeki insanların birçok haklara erişebilirliğini kaybedeceği gibi görünüyor.
Black Mirror Çin ‘de 2020’den Önce Gerçek Oldu
Sistem, ülke çapında 2020 yılına kadar tam olarak yasal hale gelmese bile birçok kez test edilmiş. Bazı tür uygulamalar gerçekleştirilmişti böylelikle toplumda sınıflandırılma ile çoğu insan birçok hakka sahip olmaktan men edilmişti.
Tren ve uçak ulaşımında engel
Önceki senenin istatistiklerine göre Çin’de dokuz milyon düşük puana sahip insanın uçak ve tren ile yurt içi ve yurt dışı ulaşımına engel tanınmış ve ayrıca üç milyona yakın kişinin de business-class bilet almasına engel olunmuştu. Genellikle cezalar kayıtlarda terörizm ile ilgili yalan haberlerde bulunanlara, uçuşlarda aksaklık çıkaran kişilere, biletsiz seyahat etmeye çalışanlara veya halka açık alanlarda sigara içmiş kişilere uygulandı.
2018’in ekim ayında James O’Malley isimli bağımsız bir gazeteci Pekin-Şangay seyahati sırasında sistemin uygulanışına şahit olmuş. O anı video olarak kaydetmesinin ardından kendi kişisel Twitter hesabında paylaştı.
Videoda yapılan anonsta biletsiz seyahat eden, uygunsuz davranan kişiler ve halka açık alanlarda sigara içenlerin cezalandırılacağı söylenemektedir. Aynı zamanda cezai işlemin yanı sıra bu davranışın bireysel kredi sistemine kaydedileceğine değinilmekte.
İnternet hızına getirilen engel
Çok fazla bilgisayar oyunu oynayan, internetten çok fazla alışveriş yapan ve sosyal medyada ikilik yaratacak paylaşımlarda bulunan kişilerin de internet hızlarında kesilme cezası uygulanmaktaydı. Ayrıca Çin’de bulunan birçok okul, internet ve bilgisayar başında çok fazla zaman geçiren çoğu kişilerin başvurularını reddetmiş ve okullarına almamışlardı.
Peki Sonunda Ne Olacak?
Şimdilik sistemdeki sınıflandırmalar belirli uygulamalarla ve Çin’in belirli eyaletlerinde geçerli. Fakat hükümetin açıklamasına göre bu sistem 2020 yılının başlarında tüm ülke çapında yürürlüğe geçecek. Bu sistem için yeni kimlik kartları çıkarılacak. Bu kimlik kartları kişinin tüm bilgilerinin depolanıp kaydedilmesinde ve devlet tarafından derecelendirilmesinde büyük rol oynayacağı söyleniyor.
Temelinde suç ile savaşma olduğunu söyleyen Çin hükümeti aslında devletin bu sistem ile vatandaşın tüm bilgilerine sahip olmasını sağlıyor. Baskıcı olan Çin hükümeti bu sistemle daha da fazla baskıcı bir yönetime doğru ilerliyor. Yasal olarak herhangi bir suç teşkil etmese de ahlaki açıdan bu sistem herhangi bir birey için doğru değil. Attığınız her adım devlet tarafından izleniyor ve yaptığınız her eylem hükümet tarafından sizi derecelendiriyor. Bu sınıflandırma sonucunda cezalar ve yaptırımlar sizi bekliyor. İşin kötüsü bu ve bunun gibi sistemler toplum düzenini sağlama bahanesiyle başka ülkelerde de hayata geçirilebilir.
